Człowiek żyje w przestrzeni, w której orientuje się  wykorzystując narządy zmysłu węchu, dotyku, a przede wszystkim wzroku. Raz wzrok kieruje daleko, by  następnie, w zależności od potrzeby, skierować na bliski obiekt. Raz oczy patrzą na przedmioty w ruchu, innym razem na statyczne. 

Za funkcje te odpowiada proces o nazwie akomodacja, inaczej mówiąc nastawność oka. Polega ona na  dostosowaniu oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Jest to możliwe dzięki zmianie kształtu soczewki w wyniku skurczu mięśnia rzęskowego. Akomodacja gwarantuje że proces widzenia na różnych odległościach, zarówno w bliży, jak i w dali, jest wyraźny.

Za kurczenie się mięśnia rzęskowego  odpowiada autonomiczny układ nerwowy,  następuje ona zatem  mimowolnie.

Jak to działa? Soczewka zawieszona jest na wyrastającej z ciała rzęskowego obwódce rzęskowej. Włókna obwódki przyczepiają się do torebki soczewki w okolicy jej równika. Dzięki temu soczewka wykazuje pewną elastyczność, może zmieniać swój kształt na mniej lub bardziej kulisty zależnie od siły, z jaką włókna obwódki rzęskowej napinają torebkę soczewki. Siła ta jest kontrolowana przez mięsień rzęskowy, który rozluźnia włókna obwódki, gdy się kurczy. Wówczas soczewka staje się bardziej kulista i zwiększa swoją moc optyczną (rośnie ilość dioptrii), co umożliwia ostre widzenie blisko położonych przedmiotów. Rozkurcz mięśnia rzęskowego daje odwrotny efekt, prowadzi do spłaszczenia soczewki pozwalającego na ostre widzenie odległych przedmiotów. 

Wraz z wiekiem zmniejsza się jednak elastyczność soczewki, a co za tym idzie, osłabia się zdolność akomodacji. Pojawiają się trudności w wykonywaniu czynności wymagających ostrego widzenia na bliskie odległości. Proces ten, nazywany prezbiopią, zwykle rozpoczyna się około czterdziestego roku życia i postępuje aż do wieku 60 – 70 lat, kiedy to oko całkowicie traci zdolność akomodacji, a tym samym możliwość prawidłowego widzenia przedmiotów z bliska.

Poza prezbiopią innymi czynnikami zaburzającymi działanie akomodacji mogą być: choroby narządu wzroku, choroby ogólnoustrojowe, przyjmowane leki lub środki farmakologiczne. 

 U dzieci osłabiona akomodacja często łączy się z anemią, świnką, grypą, odrą, zapaleniem migdałków, błonicą czy zatruciem metalami ciężkimi bądź arszenikiem. U osób dorosłych niedostateczna akomodacja często występuje przy chorobach takich jak zapalenie mózgu, stwardnienie rozsiane, cukrzyca, dur brzuszny, anemia, zatrucia, zapalenie zatok, porażenie nerwu twarzowego, chorobie Parkinsona oraz w licznych patologiach narządu wzroku (zapalenie tęczówki twardówki, jaskra, itd.).

Inną dysfunkcją jest nadmierna akomodacja. Jest to stan mimowolny, w którym występuje nadmierna reakcja akomodacyjna na bodziec akomodacyjny w bliży i/lub dali. W bliży związany jest często z dodatkowym skurczem konwergencji i źrenicy. 

Nadmierna akomodacja rozpoznawana jest głównie u dzieci, młodzieży i młodych osób, szczególnie u krótkowidzów. Przyczyny są zazwyczaj związane z przeciążeniem układu wzrokowego, nieskorygowaną wadą wzroku (głównie nadwzrocznością), wysiłkiem wynikającym z kontroli zeza rozbieżnego okresowego, egzoforią, przepracowaniem czy zmęczeniem oraz niektórymi schorzeniami neurologicznymi.

 Jeśli chodzi o dzieci, szczególnie ważne jest, by zwrócić uwagę na ich umiejętność czytania, gdyż zaburzenia akomodacji oka powodują, że tekst rozmazuje się. Źródeł tego stanu często szuka się w domniemanej dysleksji, tymczasem przyczyna może leżeć w dysfunkcji akomodacji.  Dziecko, które nie widzi dobrze tekstu – słabo czyta. Dziecko, które nie widzi dobrze linijek w zeszycie, słabo pisze. Mając te problemy osiąga słabsze wyniki w nauce. 

Zaburzenia akomodacji oka nie są chorobą ani wadą wzroku, choć mogą być z nią powiązane, są najczęściej czasową dysfunkcją – którą w większości przypadków można usunąć odpowiednią higieną życia (zmianą nawyków) i ćwiczeniami w gabinetach  ortoptycznych. Niestety, znaczna większość nauczycieli, psychologów, pediatrów i rodziców o tym nie wie.