W dzieciństwie nie raz mówiono nam, aby nie robić zeza, bo tak już zostanie na stałe, mylnie nazywając konwergencję dowolną oczu zezem. Ale czym tak właściwie jest zez i jakie objawy mogą na niego wskazywać?

Czym jest zez?

Zez to choroba ustawienia gałek ocznych, w wyniku której gałki te są nieprawidłowo, nierównolegle ustawione. Towarzyszą temu różne zaburzenia widzenia, dlatego często określa się go mianem choroby zezowej. Istnieje kilka rodzajów zeza:

• zez ukryty,
• zez nietowarzyszący, czyli inaczej porażenny,
• zez jawny towarzyszący, w tym zez zbieżny (gałka oczna, która skierowana jest donosowo) oraz rozbieżny (oko, które ustawione jest doskorniowo), ku dołowi lub ku górze. 

Zez  może być również wrodzony, sensoryczny (po zaćmie, po długotrwałym zasłanianiu oka np. opatrunkiem) albo następczy (powikłanie po operacji).

Do przyczyn powstawania zeza należą między innymi nieskorygowane wady wzroku, czyli tak zwane wady refrakcji, wszelkie choroby gałki ocznej lub oczodołu, czynniki genetyczne, schorzenia mięśni ocznych lub ich unerwienia oraz choroby ośrodkowego układu nerwowego.

Objawy mogące wskazywać na tą chorobę to:

• Oczy patrzą w różne strony, to znaczy następuje nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych. Przy fiksacji wzroku na danym punkcie osie widzenia nie krzyżują się w punkcie fiksacji wzroku,
• Podwójne widzenie, czyli tak zwana diplopia. Diplopia nie jest tylko i wyłącznie objawem zeza. Podwójne widzenie może mieć podłoże okulistyczne, ale również neurologiczne, infekcyjne, autoimmunologiczne lub nawet nowotworowe,
• Ruchy gałek ocznych nie są skoordynowane. W zezie towarzyszącym oko, które ma zeza towarzyszy w ruchach oku prowadzącemu (czyli temu zdrowemu), a w zezie porażennym oko posiadające zeza nie towarzyszy w ruchach oku prowadzącemu. Wynika to z dysfunkcji mięśnia, który zaopatrywany jest przez uszkodzony nerw.
• Kompensacyjne – wyrównawcze ustawienie głowy, w taki sposób aby oko zdrowe ustawiło się równolegle do zezującego.

Po wystąpieniu takich objawów, na przykład u siebie lub u swojego dziecka, należy niezwłocznie udać się do okulisty. Nie ma jednego skutecznego leczenia, które spowoduje pozbycie się tej choroby- istnieje jednak wiele metod aby złagodzić objawy, zminimalizować je i zapobiec skutkom ubocznym, takim jak niedowidzenie oraz zmęczenie, bóle głowy, zamazywanie się obrazu, dwojenie, zaburzenia widzenia obuocznego, osłabienie lub brak widzenia stereoskopowego.